Ռուսաստանը անցյալ դարից ի վեր ապատեղեկատվության շղթայի առաջատարն է։ 2023 թվականի «Վրաստանի միջազգային թափանցիկություն» հետազոտության արդյունքում պարզվել է, որ Վրաստանում տարածվող ապատեղեկատվության 40%-ը գալիս է օկուպացված երկրի ազդեցությունից, իսկ 35%-ը վերաբերում է ընտրությունների շահարկմանը։ Այս տարվա ընտրություններն ու նախընտրական շրջանը նույնպես առանձնահատուկ չեն, և Կրեմլը բազմաթիվ մանիպուլյատիվ ու ապակողմնորոշող տեղեկություններ է տարածում՝ ինչպես ռուսական հարթակներից, այնպես էլ վրացական։

«Ապատեղեկատվությունն ակտիվանում է այն ժամանակաշրջանում, երբ բնակչության հետաքրքրությունը տեղեկատվություն ստանալու հարցում մեծ է, օրինակ՝ ընտրությունները»,– ասում է հիբրիդային պատերազմի հետազոտող Դավիթ Ձիձիշվիլին։

Վրաստանում արդեն գործում է թափանցիկության պատրվակով ընդունված «ռուսական օրենքը»։ «Գործակալների» ռեեստրում գրանցման ժամկետը լրացել է սեպտեմբերի 2-ին։ Վրաստանում կազմակերպությունների 2%-ից պակասն է ցանկություն հայտնել կամավոր գրանցման։

Ներկայիս իրադարձություններն էլ ավելի են սրվում նախընտրական համատեքստով։

Այս տարի Վրաստանի հետ միասին կարևոր ընտրական տարի է շուրջ 50 երկրներում։ Այդ թվում՝ ԱՄՆ-ում, ընտրություններն արդեն անցկացվել են Եվրամիությունում, որպես օրինակ կասենք, թե ինչ ապատեղեկատվություն է տարածվում ընտրական գործընթացի կամ քաղաքական կուսակցությունների մասին և ինչ ազդեցություն ունի հասարակության վրա։

Վրաստան

Նախընտրական շրջանում Meta-ն արդեն ոչնչացրել է Վրաստանում, Հայաստանում և Ադրբեջանում գործող ռուսական ցանցերը։ Ընդհանուր առմամբ 76 Facebook հաշիվ, 30 ֆեյսբուքյան էջ և 11 Instagram հաշիվ: Ըստ «Արդար ընտրությունների» տեղեկությունների՝ վերոնշյալ էջերը քննադատել են ակտիվիստներին ռուսական օրենքի դեմ շարունակվող գործողությունների ժամանակ և աջակցել «Վրացական երազանքին»։ Նույն աղբյուրի համաձայն՝ ռուսական ցանցը գովազդի վրա ծախսել է մոտ 77 000 դոլար։ Բացի այդ, այսպես կոչված ազդեցության գործողության և արտերկրում միջամտելու նրանց փորձերի պատճառով Մետան ամբողջությամբ արգելափակել է ռուսական պետական ​​«Ռոսիա սեգոդնյա» մեդիա խումբը, RT հեռուստաալիքը և հարակից այլ կազմակերպություններ իր հարթակներում (Facebook, Instagram, Threads, WhatsApp): 

Եվրամիություն

ԵՄ երկրներում նախընտրական գործընթացը ծանրաբեռնված էր ստերով ու ֆոտոմանիպուլյացիաներով. Ահա մի քանի օրինակներ.

Նախընտրական շրջանում և դրանից հետո մի շարք ֆոտո և վիդեո մանիպուլյացիաներ են տարածվել Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի դեմ։ Սուտ տարածողները ֆոտոմոնտաժով փորձել են համոզել ընթերցողներին, որ Մակրոնը համբուրվում է տղամարդու հետ։ Բացի այդ, սոցցանցերում տարածվել է արհեստական ​​ինտելեկտի միջոցով ստեղծված տեսանյութ, որտեղ Մակրոնն իբր երկար մազերով և տարբեր ոճի հագուստով ակումբում պարում է, այս տեսանյութի մանիպուլյացիան ստուգել է Grass հետազոտական ​​կազմակերպությունը։

Նա պարզել է, որ Facebook-ի վրացական «Apolitical page» վրա հրապարակված տեսանյութը՝ «Մակրոնի երիտասարդությունը» մակագրությամբ մոնտաժված է։ Սա հաստատվում է առնվազն երկու փաստով.

1. Տեսանյութն առաջին անգամ տարածվել է Tik-tok աքաունթի՝ «retro_hub»-ի կողմից և նշել, որ օգտագործվել է արհեստական ​​ինտելեկտ:

2. Տեսանյութի վերնագիրն է՝ «discothèque PARIS 1984»: Այդ ժամանակ Մակրոնը կդառնար 7 տարեկան։

Կեղծ տեղեկատվության զոհ է դարձել նաև Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենը։ Նախընտրական շրջանում Ժողովրդավարության գագաթնաժողովում նա ապատեղեկատվությունը համեմատեց վիրուսի հետ և նշեց, որ դրա դեմ պետք է անձեռնմխելիություն ստեղծել։

Նշված հայտարարությունը ձևափոխվել է ապատեղեկատվություն ստեղծողների կողմից և տարածվել, թե իբր Եվրահանձնաժողովի նախագահը ցանկանում է պատվաստել բնակչությանը «սխալ մտածողության» դեմ։ աղբյուր Grass

Ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ ընտրությունների վրա տարածված ապատեղեկատվությունը, և որքանո՞վ են դրանից տուժում ԵՄ-ում ապրող մարդիկ։ – Կենտրոնական Եվրոպայի թվային մեդիա աստղադիտարանի 2024 թվականի հետազոտության համաձայն՝ Լեհաստանում, Սլովակիայում և Չեխիայում ապրող մարդկանց գրեթե կեսը հավատում էր սոցիալական ցանցերում տարածված ապատեղեկատվությանը, այդ թվում՝ նախընտրական գործընթացներին։

Հետազոտության հեղինակները պնդում են, որ վերոնշյալ երկրներում ավելի շատ ապատեղեկատվություն է տարածվել, քան իրական պատմությունը։

Մենք զրուցեցինք Grass-ի ավագ վերլուծաբան Վանո Գուրեշիձեի հետ, ով մեզ տված հարցազրույցում ասաց, որ ԵՄ ընտրությունների ժամանակ ապատեղեկատվության տարածման նպատակը ոչ թե կոնկրետ անձանց վարկաբեկելն է, այլ «լրացնել տեղեկատվական տարածքը, որպեսզի ընտրողը չկարողանա գտնել իրը ճանապարհը և անհրաժեշտ է իրական տեղեկատվությունը կեղծից տարբերելու համար»:

ԱՄՆ 

Այս տարի նախագահական ընտրությունները տեղի կունենան նաև ԱՄՆ-ում, մրցակիցներն են նախկին նախագահ, հանրապետական ​​Դոնալդ Թրամփը և դեմոկրատ Քամալա Հարրիսը։ Հարրիսն առաջադրվել է ներկայիս նախագահ Ջո Բայդենից հետո, որը հանել է իր թեկնածությունը և վստահություն հայտնել Հարրիսին։ 

Ամերիկայում ընտրությունները տեղի կունենան նոյեմբերի 5-ին, սակայն թեկնածուներին վարկաբեկելու համար կեղծ տեղեկությունների քարոզարշավն արդեն ակտիվորեն ընթանում է։

Օրինակ, ռուսական լրատվամիջոցներում հրապարակվել է Քամալա Հարրիսի կեղծ ծննդյան վկայականը, որի հեղինակները պնդում էին, որ նա ծնվել է Ջամայկայում և ոչ լեգիտիմ է նախագահի պաշտոնի համար։ Myth Detector-ի կողմից ճշտված տեղեկությունների համաձայն՝ նշված տեղեկությունը ճիշտ չէ։

Քամալա Հարրիսի ծննդավայրի մասին հոդված է հրապարակել Associated Press-ը, որը վկայակոչել է փաստաթղթեր, որոնք ապացուցում են, որ Հարրիսը ծնվել է ԱՄՆ-ում։ Cbsnews-ը հրապարակել է նաեւ նախագահի թեկնածուի ծննդյան վկայականը։

Ռուսաստանի հետ մեկտեղ կեղծ տեղեկություններ են տարածվել նաեւ Վրաստանում՝ Քամալա Հարրիսին վարկաբեկելու նպատակով։ Օրինակ՝ AI-ի ստեղծած լուսանկարները, որտեղ Հարրիսը իբր նախկինում սեքսուալ աշխատող է: (Այն փաստը, որ այս լուսանկարներն իսկապես շահարկված են, ստուգվել է «Առասպելների դետեկտոր»-ի կողմից)

Վրացական լրատվական տարածքն ակտիվորեն լուսաբանում է ամերիկյան ընտրությունները, նույնիսկ քաղաքական գործիչների ներգրավմամբ։ «Ժողովրդական ուժերի» անդամներից Դավիթ Քարթվելիշվիլին պնդել է, որ հուլիսի 13-ին Փենսիլվանիայում Դոնալդ Թրամփի վրա հարձակումը կազմակերպել է ԱՄՆ ներկայիս նախագահ Ջո Բայդենի շրջապատը, որի ապացույցները ձեռք են բերել ԱՄՆ «Ազգային անվտանգությունը»,

Գործակալություն», թեև «Առասպելների դետեկտորը» Ստուգման արդյունքում պարզվել է, որ դա հաստատված չէ որևէ պաշտոնական աղբյուրում։

Ըստ «Առասպելների դետեկտոր»-ի հետազոտող Ցիսցա Կիրվալիձեի՝ ԱՄՆ ընտրությունների վերաբերյալ իրենց ստուգած ապատեղեկատվության մեծ մասն ուղղված է նախագահի թեկնածու Քամիլա Հարրիսին, այդ թվում՝ որպես կնոջ, նրա անցյալի տեսողական ուղղությամբ վարկաբեկելուն։

Router-ը հաղորդում է սոցիալական ցանցերում և հատկապես X-ում (twitter) քարոզչական տեղեկատվություն տարածող աքքաունթների մասին, որոնց նպատակն էր փառաբանել Թրամփին և վարկաբեկել Բայդենին։ Զեկույցները պարունակում էին երկու հիմնական ուղերձ՝ «Քվեարկեք Թրամփին» և «Բայդենը ԱՄՆ-ի երբևէ ունեցած վատագույն նախագահն է»։

Նույն աղբյուրի համաձայն՝ X մեդիա հարթակը 2 ամիս մշտադիտարկել է գրառումները և ընդհանուր առմամբ ուսումնասիրել 12391 ոչ վավերական Թրամփի կողմնակից հաշիվներ։

Ռուսաստանը տարիներ շարունակ փորձում է Վրաստանում քարոզչություն տարածել, որն ուղղված է քայքայմանը, հասարակության պառակտմանը, հակաարևմտյան տրամադրությունների բորբոքմանը։

Ընտրությունների ժամանակ ապատեղեկատվությունը և կեղծ տեղեկատվությունը հաճախ օգտագործվում են հասարակական կարծիքը շահարկելու, քաղաքական շրջանակներում անորոշություն ստեղծելու և ժողովրդավարական գործընթացներին հակազդելու համար: Ապատեղեկատվությունը էական վտանգ է ներկայացնում Վրաստանի ժողովրդավարական զարգացման և ընտրությունների արդարության համար։

Լուսանկարը ստեղծվել է արհեստական ​​ինտելեկտի միջոցով.